Wybitnej klasy obraz, z kościoła p.w. św. Anny w Warszawie, wyobrażający Matkę Boską z Dzieciątkiem, znajduje się w polu głównym ołtarza Matki Boskiej Pocieszenia ( Najświętszej Panny Marii ) wykonanego około 1700 roku, najpewniej według projektu Tylmana z Gameren. Fundatorką ołtarza była Katarzyna Oudin – seniorka i konsyliarka bractwa św. Anny w latach 1697-1706, której staraniem wykonano całą nastawę w roku 1728. Zapewne wtedy ulokowano w nim wizerunek, powstały w latach 1630-1640 (?), a więc znacznie wcześniej niż nowo wybudowany ołtarz.
   Nieznany autor tego znakomitego dzieła, niewątpliwie przedstawiciel północnoeuropejskiej, flamandyzującej tradycji malarskiej, mógł pochodzić z Pomorza np. Gdańska lub być bezpośrednim reprezentantem warsztatów flamandzkich. Wnikliwa analiza techniki wykonania obrazu oraz zastosowanych spoiw i pigmentów, wskazuje na wyrafinowanego artystę, po mistrzowsku posługującego się techniką emulsyjną na bazie żółtka jaja kurzego, żywic naturalnych i oleju lnianego. Najnowocześniejsze analizy obrazu wykonane z użyciem kamery hiperspektralnej w podczerwieni (IR) nie wykazały jakichkolwiek zmian kompozycyjnych. Artysta budował formę wielowarstwowo, ściśle według zawczasu przemyślanej koncepcji, swobodnie odtwarzając szczegóły Świętych Obliczy.
   Obraz szczęśliwie przetrwał zniszczenia wojenne miasta na przestrzeni wieków, ciesząc się wielkim kultem. Owa niezwykła admiracja przyczyniła się niestety do jego poważnego uszkodzenia, z powodu przybijania wot przez wdzięcznych wiernych. W XVIII wieku do obiektu dodano bogato zdobione metalowe aplikacje. Były nimi pozłacane korony i przede wszystkim posrebrzana i złocona suknia Marii i Dzieciątka Jezus przekrywająca całe postaci.
   Kompozycja obrazu nawiązuje do cudownego wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem z VI-XIII wieku, z bazyliki Santa Maria Maggiore na Eskwilinie w Rzymie, nazywanego Salus Populi Romani. Nazwa ikony – Ocalenie Ludu Rzymskiego – wyraża przekonanie o szczególnej roli Marii wyobrażonej w tym obrazie jako udzielającej wszelkiej pomocy i pocieszenia.
Według tradycji, bazylika, w której znajduje się ikona, została zbudowana w miejscu ukazania się Marii w 352 r., rzymskiemu patrycjuszowi Janowi, który błagał ją o potomka. Spełnienie prośby wiązało się z obietnicą wzniesienia kościoła ku Jej czci. Podczas wielkich sierpniowych upałów Wzgórze Eskwilińskie niespodziewanie pokryło się śniegiem, co poczytano za znak i w tym też miejscu zbudowano świątynię. Poświęcił ją papież Liberiusz, który doznał identycznego widzenia. Stąd też wywodzi się popularne w języku polskim określenie wizerunku - Matka Boska Śnieżna. Powielanie oraz rozpowszechnienie wizerunku Salus Populi Romani na cały świat, zawdzięczamy od II połowy XVI w. jezuitom. Odtąd ten typ ikonograficzny cieszył się także w Polsce niezwykłą popularnością przez prawie trzy stulecia, porównywalną jedynie z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na terenie dawnej Rzeczypospolitej znajdowało się co najmniej kilkaset obrazów powstałych w XVII i XVIII w., które były wzorowane na kompozycji Salus Populi Romani, wiele z nich z aurą cudownych. Jednym z nich jest wizerunek z warszawskiej świątyni Św. Anny.
   W ostatnim stuleciu obraz poddano trzykrotnie zabiegom konserwatorskim i restauratorskim. Ostatnią konserwację przeprowadzono pod kierunkiem piszącej te słowa, w 2018 roku, w ramach projektu badawczego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przy wsparciu Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków i Rektoratu Kościoła Rzymskokatolickiego p.w. św. Anny w Warszawie. Wykonano poszerzoną kwerendę archiwalną, specjalistyczne badania fizykochemiczne obiektu, pełną konserwację i restaurację obrazu oraz nową aranżację dla sukni i regaliów przynależnych do oryginalnego wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. Dzięki temu, możemy obecnie podziwiać w ołtarzu, zarówno znakomitej klasy dzieło XVII- wiecznego malarstwa europejskiego, jak i wyeksponowane na nowym podłożu, bogato zdobione srebrem i złotem aplikacje. Wszystkie podjęte działania są elementem wieloletniego projektu WKiRDS ASP w Warszawie, dotyczącego badań historycznych i konserwatorskich zespołu obrazów ołtarzowych i fundacyjnych (XVII-XIX w.) z Kościoła Akademickiego Św. Anny.

Anna Dorota Potocka