"POLSKI EL GRECO" film wg scenariusza i w reż. Katarzyny J. Kowalskiej

Film to interesujący fabularyzowany dokument, próba rekonstrukcji zdarzeń związanych z odkryciem na plebanii w Kosowie obrazu „Ekstaza Św. Franciszka’ pędzla El Greco, jak później potwierdzono. Odkrycia dokonali młodzi historycy sztuki, którzy w 1964 roku rejestrowali obiekty do katalogu zabytków woj. podlaskiego, Iza Galicka, Hanna Sygietyńska i Witalis Wolny.  Odkrywców niestety traktowano podejrzliwie i prześmiewczo. Na licu brudnego i przemalowywanego obrazu poniżej czaszki w dolnej prawej partii obrazu był niezdarny napis „A. van Diick” prawdopodobnie sugerujący podpis Anthony van Dycka. Na odwrociu obrazu był napis „Honthorst”. Dopiero konserwacja wykonana przez zespół pod kier. Bohdana Marconiego w 1974 roku ukazała nie tylko walory estetyczne obrazu, ale pod przemalowaniami fragmentarycznie zachowaną wskutek zagięcia, sygnaturę z charakterystycznym dla malarza podpisem w greckim alfabecie:

Doménikos Theotokópoulos (j.grecki: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος)

dodajmy, że odsłonięto sygnaturę ukrytą na zagięciu obrazu na krośnie, gdy renowator-amator drastycznie zmniejszał format obrazu. Obraz po konserwacji dokonanej w 1974 roku  ukrywany był w Kurii Siedleckiej w obawie przed jego zarekwirowaniem, ujrzał światło dzienne w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach dopiero w 2004 roku, natomiast w 2014 poddany był kolejnym badaniom, które potwierdziły proweniencję dzieła i po 40 latach ponowiono konserwację-restaurację obrazu z powiększeniem jego formatu.

Ten film to gratka dla fanów kultury, ukazuje nieporozumienia pełne dramatycznych kontrowersji wokół obrazu. Scenariusz oparty jest głównie na wspomnieniach pani Izy Galickiej. To ponadto przybliżenie widzowi identyfikacji obrazu przez specjalistów konserwacji - prof. Bohdana Marconiego, jego współpracowników- Marię Orthwein (i jej bliskich), Zofię Blizińską, chemika-Piotra Rudniewskiego, identyfikacji wciąż kwestionowanych w różnych kręgach, ale potwierdzonych w nieniszczących badaniach Romana Stasiuka oraz prof. Iwony Szmelter. To fabularyzowany dokument, dokonany po ponad 50 latach, stanowiący montaż z okruchów danych. Okazuje się majsterszykiem w pełnej napięcia narracji, do której dokręcono fabularyzowane sceny.

UWAGA! Za zgodą autorki filmu w Pracowni "Novum" (sala 1.03) na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie na Powiślu obejrzymy cały film,  (gdy minie obecny ’lockdown’ z powodu COVID-19.)

Prof Dr hab. Iwona Szmelter