Wystawa, prezentacja wyników badań oraz konserwacji i odtworzenia autorskiej techniki artysty, monografii i filmu o rekonstrukcji procesu twórczego i przestrzennej techniki Jana Tarasina.

Obrazy przestrzenne Jana Tarasina, dotąd nieznane, które prezentujemy na wystawie to prace całkowicie nowatorskie, pełne perspektywy przestrzennej wyrażanej przez malaturę i rytm faktur oraz wklejanych implantów w powierzchnie obrazów. Proste z pozoru formy stają się metafizyczne w swej powtarzalności i rytmie. Tarasin bada i kontroluje nowe możliwości poznania i przekłada je na tę przestrzenną twórczość od połowy lat sześćdziesiątych XX wieku i to prawie przez dekadę. Artysta w tej podróży poznawczej jest wolny, odchodzi od racjonalności świata abstrakcyjnych spostrzeżeń i pomija ich miejsca w rzeczywistym życiu. Stwarza nowe rzeczywistości. Wówczas, jak w sztuce najwyższej próby, dochodzi do głosu metafizyczna istota bytu.

Twórczość, której unikalne, pozornie tylko przestrzenne utwory prezentujemy, prawdopodobnie jest rodzajem studiów głęboko zakorzenionych w istocie sztuki, obserwacji wynikłych z poczucia, albo potrzeby rozwikłania tajemnicy czasoprzestrzeni, czyli autorskiej próby czterowymiarowego poznania. Zastanawiają obrazy „Opadanie” czy „Deszcz”, których motywy wciągają widza w niezwykły, metafizyczny niemalże traktat o prawach świata, istnieniu człowieka w świecie natury, uniwersalnym i indywidualnym zarazem. Artysta ma nad pamięcią i perspektywą czasową pewna władzę, stwarza układy, interpretacje w przeciwieństwie do ograniczonej swobody wobec reguł oddawania perspektywy przestrzennej. (…)

Kurator: Iwona Szmelter, METAMALARSTWO JANA TARASINA (fragment)

Zapraszamy na pokaz wielu dzieł Jana Tarasina, w tym nieznanych, trójprzestrzennych kompozycji malarskich. Twórcy o wielu obliczach; to malarz, grafik, rysownik, fotograf, pedagog, autor filozoficznych esejów o sztuce, artysta będący w swoistej peregrynacji artystycznej do opisu świata, począwszy od klasycznych studiów, a skończywszy na eksperymentalnych. Urodził się 11 września 1926 roku w Kaliszu i, mimo że odszedł 8 sierpnia 2009, to jak każdy wielki artysta, jest nieustająco obecny dzięki swym dziełom, co Kaliszanom z pewnością sprawi estetyczną satysfakcję.

Unikalne i piękne obrazy niedawno zostały przywrócone w swej urodzie i znaczeniu. Zaskakują swoją formą, odmiennością, w trójprzestrzenności różniące się od reliefów czy malarstwa fakturowego. Każą zrewidować wiedzę o malarzu i jego twórczych poszukiwaniach. Początki pokazu tego zbioru były niezwykłe. Prace te poznaliśmy dzięki synowi artysty, który zaopiekował się zaskakującą spuścizną odnalezioną w domu i prosił o pomoc w jej zachowaniu. Projekt trwający ponad dwa lata prowadzony był pod moim kierunkiem wraz z licznym zespołem pedagogów i studentów w ramach Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki. Wystawa powstała dzięki współpracy Międzykatedralnej Pracowni „NOVUM” Ochrony i Konserwacji Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej oraz Pracowni Konserwacji Malarstwa na Podłożach Ruchomych.

Pokaz w większości nieznanych prac Jana Tarasina, książka i film o rekonstrukcji jego przestrzennego malarstwa otwierają nową kartę wiedzy o wciąż tajemniczym twórcy, pedagogu i rektorze ASP, eseiście i myślicielu przekraczającym dyscypliny, zbliżonym do syntezy sztuk w swych działaniach artystycznych. Przywrócono życiu kilkadziesiąt kompozycji malarskich. Wystawie obrazów towarzyszy pokaz filmów, odtwarzających poszukiwania formy przez artystę, odkryte tajniki jego twórczego warsztatu oraz przestrzennych kompozycji malarskich. Sprzyja to zrozumieniu wielowymiarowej sztuki Tarasina, choć różnorodna twórczość artysty nigdy nie poddawała się próbom zaszeregowania.

Prezentujemy nieznane w większości prace Jana Tarasina, przedstawiające inną formułę obrazu, w której istotna jest przestrzeń, struktura, faktura, rytm. Pierwsze reakcje na te prace wywoływały określenia, że są „3 D”, ale z czasem odkryliśmy ich głębszy sens, wielowymiarowość trójprzestrzenna w sensie fizycznym, ale i szerszą czterowymiarowość, której sugestię artysta przekazuje w swoich pracach, ściągając uwagę widza do czasoprzestrzeni. Metamalarstwo dojrzałego twórcy, w przeciwieństwie do reguł mimetycznego obrazowania otoczenia, przedstawia jego własne widzenie świata wzbogacone licznymi studiami, wyrażone także w esejach artysty, zawartych w Zeszytach Jana Tarasina, wydawanych w ASP w Warszawie w latach 1974-1983. Nadanie duchowości i perspektywy przestrzennej frapowały artystę. Stwarzał otwarte układy, dające widzowi wolne pole interpretacji rzeczywistości i domysłów. Traktuje o tym towarzysząca wystawie monografia: „JAN TARASIN – METAMALARSTWO”.

Iwona Szmelter

Profesor dr hab. Iwona Szmelter – kieruje Międzykatedralną Pracownią „NOVUM” Ochrony i Konserwacji Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej; Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie.

W ramach wystawy prezentujemy również film, który jest częścią projektu ochrony, konserwacji  i restauracji oraz rekonstrukcji dzieł trójprzestrzennych Jana Tarasina. Na filmie prezentowana jest krok po kroku próba odtworzenia procesu twórczego Jana Tarasina na przykładzie jednego z eksperymentalnych dzieł artysty, mówiące wiele o poszukiwaniu przez niego nowych, twórczych rozwiązań.